پویش مردمی برای کتابخوانی
اختتامیهی سومین دوره طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران و همچنین سومین دورهی جشنوارهی روستاها و عشایر دوستدار کتاب برگزار شد.
در این مراسم علیاصغر سیدآبادی، دبیر این رویدادها، در سخنانی گزارشی از برگزاری سومین دورهی انتخاب پایتخت کتاب ایران و روستاها و عشایر دوستدار کتاب ارائه کرد. سید آبادی با بیان اینکه دوست دارد به جای گزارش رسمی روایتی شخصی از این دو رویداد ارائه کند، گفت: روز نخستی که ایدهی انتخاب پایتخت کتاب و روستاهای دوستدار کتاب را ارائه کردیم، کسی باور نمیکرد این حرکت با چنین استقبالی روبهرو شده و به پویشی مردمی در شهرها برای کتابخوانی منجر شود.
آن روزها مدام در برابر این پرسش ها قرار میگرفتیم که مگر چند شهر داریم که شایستگی پایتخت کتاب شدن را داشته باشد؟ آیا اصلا شهرها استقبال خواهند کرد؟ آیا ۱۰-۲۰ روستا در این جشنواره شرکت خواهند کرد؟ آیا بهتر نیست که به جای پایتخت کتاب، پایتخت فرهنگی و به جای روستای دوستدار کتاب، روستای دوستدار فرهنگ انتخاب کنیم که شامل همهچیز باشد که تعداد شهرها و روستاهایی که شرکت می کنند بیشتر شود؟
وی با اشاره به حمایتهای آقای صالحی معاون فرهنگی وزارت ارشاد گفت: اولین گام این بود که استدلال کنیم، چرا کتاب و نه هیچچیز دیگر. کار سختی نبود. کتاب هم در دسترسترین عنصر فرهنگی در همه شهرها و روستاهاست، هم باسابقهترین و هم تنها رسانهای است که با همه میراث بشر پیوند دارد و ترویجش ترویج همهی یافتهها و فضیلتها و دانشها و تجربههای بشر است. هر رشتهی علمی و فرهنگی و هنری آثارش را در کتاب به دیگران منتقل شده است و ترویج کتابخوانی همزمان میتواند ترویج معرفت دینی و فضایل اخلاقی و صنعت و کشاوزی و هنر و… باشد.
مدیرکل دفتر مطالعات و برنامهریزی فرهنگی وزارت ارشاد در ادامه گفت: نگرانی ما دربارهی روستاها خیلی زودتر از شهرها برطرف شد، چون بلافاصله پس از اعلام فراخوان تماس از روستاها شروع شد. روستایی را سراغ داشتیم که پس از اعلام فراخوان خانهی خالی یکی از اهالی را کتابخانه کردند. پس از نخستین سال برگزاری در مناطقی که یک روستا برگزیده شده بود، فعالیتهای کتابخوانی و کتابخانهای افزایش پیدا کرد و امسال خوشحالیم که… روستا و آبادی عشایری از چهار گوشهی ایران رنگارنگ در جشنواره شرکت کردهاند.
سیدآبادی با اشاره به پیچیدگیهای موجود پیش روی طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران تصریح کرد: در الگوی طراحی شده، پروندهی شهر باید به صورت مشارکتی و گروهی و با حضور نمایندگان دستگاههای دولتی و عمومی و تشکلهای نشر و قلم و کتابفروشان و… تدوین میشد و در نهایت رئیس ادارهی فرهنگ و ارشاد اسلامی به نمایندگی از دستگاههای دولتی و شهردار به نمایندگی از نهادهای مردمی و عمومی آن را امضا و ارسال می کردند، اما این کار آسانی نبود و اختلاف سلیقهها و گرایشهای مختلف در برخی از شهرها مانع میشد و خودش تمرینی برای گفتوگو بود که بحمدالله با توفیق همراه بود. در ستاد برگزاری تهران هم همین الگو اجرا میشد و از آغاز طراحی و برنامهریزی با مشارکت نهادها و دستگاه های مختلف انجام شد .
بنابر این گزارش، دبیر رویدادهای ترویج کتابخوانی در ادامه دربارهی تجربهی نخستین دورهی انتخاب پایتخت کتاب گفت: وقتی فراخوان اولین دورهی انتخاب پایتخت کتاب و روستاهای دوستدار کتاب را منتشر کردیم، همهی آن سؤالها در قالب نگرانی به جانمان افتاد. به شک افتادیم. راهش این بود که تلفن را برداریم و به مدیران شهرها زنگ بزنیم، قانعشان کنیم که در این رقابت حضور داشته باشند. تلفنها نگرانترمان کرد، آن اعتمادبهنفسی که یک شهرکوچک در گوشهای از ایران سودای دستیابی به عنوان پایتخت کتاب را داشته باشد، نبود. تازه وقتی مدیر فرهنگی شهر راضی میشد، راضی کردن شهردار و دیگر مدیران شهر کار آسانی نبود.
وی افزود: در یکی از همان اولین تماسها مدیر یکی از شهرها که بعد پایتخت شد، گفت فکر میکنی با بودجهی سالانه ۱۴ میلیون تومان شرکت کردن در چنین رقابتی خندهدار نیست؟ البته آن روز خندهدار بود، اما آن شهر آن سال شرکت کرد و درست دو شب مانده به اعلام نتایج همان مدیر محترم تلفن زد که از نتیجه چه خبر؟ گفتم این تلفنت خندهدار نیست؟ خندید و گفت: من جایزهام را بردهام! او ۲۰ برابر بودجهی سالانهاش تفاهمنامه و توافقنامه دربارهی کتابخوانی با دستگاههای شهرش امضا کرده بود و سال بعد که برای بازدید رفتیم، بسیاری از برنامهها عملیاتی شده بودند.
سیدآبادی همچنین گفت: امسال که اسامی ۱۰۲ شهر شرکتکننده را مرور میکردیم، نام برخی از شهرها را نشنیده بودیم. در میان آن نامهای ناشناس شهرهایی بودند که تازه شهر شده بودند. حالا که ۲۰ شهر نامزد نهایی را نگاه می کنیم، شهرهایی را می بینیم که هنوز ادارهی فرهنگ و ارشاد اسلامی ندارند، اما همهی نهادها و دستگاههای عمومی و دولتی و غیردولتیاش برای ترویج کتابخوانی بسیج شدهاند. این شهرهای کوچک با اعتمادبهنفس به رقابت با کلان شهرها آمدهاند و گاهی پیشافتادهاند، زیرا اساس کار در انتخاب پایتخت کتاب ایران بر کار جمعی و مشارکت دولت و بخشهای غیردولتی و ایدههای ابتکاری و نو استوار است، نه لزوماً بر بودجه.
وی با اشاره به پایتخت سال پیش کتاب ایران گفت: امسال برای ارزیابی فعالیت های ترویج کتابخوانی در نیشابور گزارشی تهیه و در آن فعالیتها بر اساس برنامهها سنجیده شد و نتیجهاش حاکی از موفقیت نسبی نیشابور در اجرای برنامههایش بود. بخشی از این ارزیابی نیز سنجش تأثیر پایتخت کتاب در ترویج کتابخوانی نیشابور بود. برای این موضوع سفارش کتاب از توزیعکنندگان، میزان فروش نمایشگاه کتاب و همچنین میزان امانت کتاب در کتابخانههای عمومی نیشابور مورد ارزیابی قرار گرفت.
سیدآبادی در ادامه آماری از میزان افزایش فروش کتاب در نیشابور ارائه و اعلام کرد: بر اساس گزارش مؤسسهی نمایشگاههای فرهنگی فروش نمایشگاه کتاب در نیشابور با برخی از مراکز استان مانند ارومیه، زنجان، گرگان و شهرکرد برابر و مبلغ ۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال بود. نمایشگاه کتاب در نیشابور یکی از دستاوردهای انتخاب این شهر به عنوان پایتخت بود و معمولاً فروش نمایشگاهی بر فروش کتابفروشیها تأثیر منفی میگذارد، اما بر اساس گزارش تعاونی توزیعکنندگان سفارش کتاب از مراکز توزیع کتاب در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۴ افزایش فروش داشته است.
وی افزود: در حوزهی کتاب کودک و نوجوان میزان خرید کتاب از مراکز توزیع کتاب توسط کتابفروشیهای نیشابور ۶۷ درصد افزایش و کتابهای عمومی بزرگسال ۲۱ درصد افزایش داشته است. بدیهی است که آمار مراکز توزیع بازار طبیعی و مردمی کتاب را دربرمیگیرد و شامل مراکز دولتی و کتابخانهها نمیشود. همچنین بنا بر آمار کتابخانههای عمومی نیشابور میزان امانت کتاب نسبت به سال گذشته بیش از ۲۵ درصد افزایش داشته است.
سید آبادی در پایان با بیان اینکه خوشبختانه این دو رویداد به اتفاق مبارکی منجر شده است و آن هم ارتباطات شبکهای بین شهرها و روستاهای دوستدار کتاب است، گفت: این ارتباطات از همان دورهی اول در قالب گروههای ارتباطی غیررسمی شکل گرفت، اما از سال گذشته پیشنهاد شد که این شبکههای غیررسمی رسمیت یابند و مقدمات راهاندازی شبکهی شهرهای دوستدارکتاب و شبکهی گروههای ترویج کتابخوانی فراهم شد. این سه شبکه بر اساس طرحی که آماده شده در قالب یک ستاد هماهنگی فعالیت خواهند کرد و امیدواریم که با تشکیل این ستاد برگزاری این رویدادها نیز توسط آن ادامه یابد.
به نقل از ایلنا