فریدون عموزاده خلیلی تشریح کرد:
انجمنی برای هویت صنفی نویسندگان کودک و نوجوان
با توجه به انتشار فراخوان پذیرش عضو برای تأسیس «انجمن صنفی سراسری نویسندگان کودک و نوجوان»، ابهامها و پرسشهایی در میان برخی از دوستان نویسندۀ عضو «انجمن نویسندگان کودک و نوجوان» و غیرعضو در این انجمن مطرح شده است. در این مدت اندک، سعی شده از طریق گفتوگوهای فردی و اطلاعرسانی در کانال نویسک و گروه واتساپی مربوط به این موضوع، برخی از ابهامها رفع و به بعضی پرسشها در حد توان پاسخ داده شود. آنچه در ادامه میخوانید گفتوگویی با آقای فریدون عموزاده خلیلی رئیس هیئت مدیره انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و یکی از مؤسسان انجمن صنفی نویسندگان کودک و نوجوان، در همین خصوص است. در این گفتوگو تلاش شده تا به برخی پرسشهای دیگر که مستقیم و غیرمستقیم در همین زمینه مطرح است، پاسخ داده شود.
به طور اجمال بفرمایید چه روندی برای تأسیس انجمن صنفی طی شده است؟
عموزاده خلیلی: بحث انجمن صنفی نویسندگان کودک و نوجوان سالیان سال است که یکی از دغدغههای جدی اعضای انجمن، نویسندگان کودک و نوجوان و اعضای هیئت مدیرههای دورههای مختلف انجمن بوده است. من یادم هست که از همان اولین دورهای که این انجمن تأسیس شد، همه بسیار پیگیر و مشتاق بودیم که بتوانیم آن را به سمت انجمن صنفی ببریم. برای اینکه یکی از دغدغههای انجمن نویسندگان کودک و نوجوان همیشه این بوده که آیا اصلاً نویسندگی به عنوان یک حرفه و یک شغل پذیرفته میشود یا خیر و آیا حقوقی که برای شهروندی که دارای شناسۀ حرفهای و شغلی مشخص است، دربارۀ نویسنده هم وجود دارد یا خیر؟ خب معمولاً اینگونه نبوده و تمام امکانات و مزایا و امتیازها و حتی حقوقی که برای یک شهروند عادی دارای شناسۀ حرفهای تعریف میشود برای نویسندگان وجود نداشته است. از همان سالها دلمان میخواست شرایط مهیا شود تا بتوانیم این اتفاق را محقق کنیم. در دورههای مختلفی که وزارت کار وزرای مختلفی داشته، پیگیر بودهایم و دنبال میکردهایم که بتوانیم پتانسیل، حقوق و کارآیی صنفی را به انجمن نویسندگان کودک و نوجوان اضافه کنیم یا اینکه بتوانیم انجمنی در کنار این انجمن ایجاد کنیم با رویکرد و هویت صنفی. این تلاش ما همیشه با مشکلات حقوقی و قانونی مواجه میشده و متأسفانه تا سال ۹۸ ما نتوانستیم این آرزو یا هدفی را که دنبال میکردیم محقق کنیم.
از سال ۹۶ یا ۹۷ بود که بعضی از انجمنهاو تشکلهایی هنری و فرهنگی مثل انجمن ما، خانۀ سینما، خانۀ تئاتر، خانۀ موسیقی و انجمنهای صنفی روزنامهنگاران، ویراستاران، داستاننویسان، هنرهای تجسمی، تصویرگران و سایر انجمنها، همه به یک تفاهم و احساس ضرورتی رسیدند و دور هم جمع شدند و با دوستانی که در وزارت فرهنگ و ارشاد بودند و خودشان نیز به دلیل نویسنده یا هنرمندبودن این دغدغه را داشتند، کارگروههایی تشکیل دادند برای پیگیری این مطالبه و خواست تاریخی.از طرف انجمن نویسندگان کودک و نوجوان هم آقای محسن هجری برای این کارگروه معرفی شدند و طی دو سال این دوستان بحثهای مختلف حقوقی را با نمایندگان وزارتخانههای ارشاد و کار مطرح کردند و در نهایت در سال ۹۸ تلاشهای همهجانبۀ اهالی فرهنگ و هنر و تشکلهای فرهنگی و هنری و رسانهای نتیجه داد و نتیجهاش هم منجر شد به انعقاد تفاهمنامهای بین وزارت ارشاد و وزارت کار شد. این تفاهمنامه مصوبهای را از هیئت وزیران گرفت که تمام تشکلهای فرهنگی هنری و رسانهای را مشمول قانون کار تلقی میکرد و اینها میتوانستند بعد از انجام پروسهای، انجمن صنفی شوند و دیگر آن هویت و شناسۀ حرفهایِ نویسنده را برای اعضای این انجمنها به عنوان یک شهروند برخوردار از تمام حقوق حرفهای فراهم میکند.
این تفاهمنامه در جلسهای که با حضور نمایندگان همه تشکلهای ادبی فرهنگی هنری و رسانهای کشور در حوزههای مختلف، و نمایندگان وزارت کار و ارشاد رونمایی و امضا شد و بعد از آن به هیئت وزیران رفت و منجر به تدوین شیوهنامهای شد. در این شیوهنامه مشخص شده که نویسندگان و هنرمندان به چه ترتیب میتوانند این مصوبه را عملیاتی کرده و انجمنهای صنفی را تشکیل دهند. در آبان ۹۸ هیئت وزیران شیوهنامه را تصویب کرد و اردیبهشت امسال برای اجرا به امضای دو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و کار رسید. یعنی با این مصوبه و شیوهنامه، تمام مجوزهای حقوق و قانونی فراهم شد برای اینکه ما برویم و هدفی را که از سالیان قبل در مورد تأسیس انجمن صنفی داشتیم، به دست آوریم.
چگونه این سه نفر (آقایان فریدون عموزاده خلیلی، مهدی حجوانی و حمیدرضا شاهآبادی) به عنوان هیئت مؤسس درخواست تأسیس انجمن صنفی را ارائه کردند و پذیرفته شد؟
عموزاده خلیلی: در شیوهنامۀ مصوب دربارۀ اینکه این انجمنها به چه ترتیب میتوانند تشکیل بشوند، توضیح داده شده است. بر اساس این شیوهنامه هر انجمن فعالی که متشکل از گروهی از هنرمندانی است که رستۀ کاری آنها مشابه همدیگر است، مثلاً همه نویسندۀ کودک نوجواناند، یا همه ویراستارند، یا همه تصویرگرند، مجاز است تحت شرایطی انجمن صنفی شود. در واقع این شیوهنامه فرصت را برای تشکلهای موجود ایجاد کرده تا راه میانبر و کوتاهتری باشد برای تشکیل انجمن صنفی. البته راه برای کسانی که بخواهند بروند تشکل جدیدی ایجاد کنند بسته نیست؛ اگر تعداد مشخصی از آنها، که در یک رستۀ فرهنگی فعالیت دارند، میتوانند به عنوان اعضای آن تشکل دور هم جمع بشوند و بروند مراحل تاسیس را از وزارت کار دنبال کنند و انجمنشان را تأسیس کنند البته که این روند خیلی طولانی و سختتر خواهد بود. ضمن آنکه اگر تشکل مشابهی با همان شرایط وجود داشته باشد، نمیتوانند مجدداً آن را ایجاد کنند. مثلاً الان کسی نمیتواند تقاضای تأسیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان را بدهد. چون این انجمن اکنون وجود دارد و در حال فعالیت است.
در واقع آن تسهیل مهمی که این مصوبه ایجاد کرده همان اعتبار و امتیازی است که مصوبه، برای انجمنهای موجود در این شیوهنامه فراهم کرده. در شیوهنامه گفته شده انجمنها و تشکلهای موجودی که از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوزهای لازم را گرفتهاند و در حال حاضر فعالاند، در صورتی که حداقل ۳ نفر از اعضای هیئت مدیره فعلی آنها به عنوان مؤسس تقاضای تأسیس انجمن صنفی کنند، همۀ آن روندهایی که برای شرایط احراز و تاسیس و عضوگیری لازم است، به اعتبار انجمن موجود، پذیرفته و قانونی است. یعنی برای مثال چنانچه انجمن نویسندگان کودک و نوجوان که در حال حاضر انجمن فعالی است، تقاضای تشکیل انجمن صنفی بدهد، به این شرط که اعضای هیئت مدیره فعلی آن تقاضا را بدهند، دیگر نیاز به انجام روالی که برای تشکیل یک انجمن جدید لازم است، نخواهد بود و در واقع همۀ اینها به صورت میانبُر انجام میشود، به طوری که در یک مهلت سهماهه تأسیس انجمن صنفی انجام خواهد شد.
در پاسخ به سؤال شما که پرسیدید چرا این سه نفر؟ باید بگویم همین راهکاری که شیوهنامۀ مصوب هیئت وزیران مصوب کرده، جواب سؤال شماست. در آن زمان (اردیبهشت ماه) که مصوبه به امضای دو وزیر رسید و به ما اعلام شد، هیئت مدیرۀ قبلی انجمن هنوز مستقر و معتبر بود. در هیئت مدیره تصویب شد که موضوع تشکیل انجمن صنفی نویسندگان کودک نوجوان پیگیری و انجام شود. سه نفر از اعضای هیئت مدیره یعنی آقایان حجوانی و شاهآبادی و بنده هم که اعضای هیئت مدیرۀ آن زمان بودیم انتخاب شدیم و قرار شد موضوع تأسیس انجمن صنفی را دنبال کنیم. بنابراین مشخصشدن این سه نفر به این معنی نیست که اینها صاحب صلاحیتتر از بقیه بودهاند یا احیاناً علاقۀ زیادی داشتهاند که حتماً آنها به عنوان مؤسس معرفی بشوند یا خداینکرده جلوی دیگرانی گرفته شود. خیر! حتما شما میدانید که پذیرفتن چنین مسوولیتی گرفتاریهای خودش را دارد، ضمن آنکه اصولا موسسان طبق قانون، بعد از تشکیل اولین مجمع و انتخاب هیات مدیره، هیچ امتیاز و مسوولیت دیگری در انجمن نخواهند داشت. این سه نفر هم به عنوان مأموریتی که از طرف کل اعضای انجمن نویسندگان کودک و نوجوان بر عهدۀ هیئت مدیره گذاشته شده، برای سرعتبخشیدن به تأسیس انجمن صنفی و برای تسهیل این کار، پذیرفتند و فرمها امضا و تقاضای تأسیس، ارائه و از طرف کمیسیون نیز تأیید شد.
طبق روالی که پیشبینی شده، باید انجمنها اعلام عضوگیری کنند که در زمان برگزاری اولین مجمع، انجمن صنفی میبایست حداقل ۲۰۰ عضو داشته باشد. البته در شیوهنامه تأکید شده مجمع عمومیای که در انجمنهای فرهنگی فعلی تشکیل شده، به منزلۀ اولین مجمع عمومی انجمن صنفی تلقی میشود. این هم کار را تسریع میکند. هیات مدیره میتوانست با این مجوز و مصوبه، کلاً همۀ اعضا را به عنوان عضو انجمن صنفی معرفی کند، اما ما این کار را انجام ندادیم و در عین حال از تکتک اعضای انجمن فعلی خواستیم تمایل خودشان را برای عضویت در انجمن صنفی اعلام کنند. بنابراین، آن دسته از اعضای انجمن که برای عضویت در انجمن صنفی تمایل دارند، الان در حال ثبت نام هستند و خواهش من تسریع در انجام ثبت نام است تا زودتر بتوانیم به حد نصاب لازم برسیم و انشاءالله انجمن صنفی را به عنوان یکی از آرزوهای بیستسالۀ همۀ اعضا، چه آنان که مؤسسان اولیه بودند مثل دوستان زندهیاد حسین ابراهیمی الوند و محسن سلیمانی، و چه دیگران ، پایهگذاری کنیم.
چرا سه نفر به عنوان اعضای هیئت مؤسس انجمن صنفی نویسندگان کودک و نوجوان، درخواست تأسیس انجمن را ارائه کردهاند؟
عموزاده خلیلی: طبق ماده ۷ شیوهنامه مذکور، هیئت مؤسس باید دستکم سه عضو داشته باشد. تجربه هم نشان داده که هر چه تعداد اعضای هیئت مؤسس کمتر باشد، هنگام نیاز به امضای اسناد و مدارک یا مراجعه به ادارات و… برای انجام کارهای انجمن، کار سریعتر و راحتتر پیش میرود.
اعضای هیئت مؤسس انجمن صنفی چه وظایفی دارند و آیا از امتیازی هم برخوردار خواهند شد؟
عموزاده خلیلی: تبصره ذیل ماده ۷ آییننامه چگونگی تشکیل انجمنهای صنفی این سه وظیفه مشخص را برای هیئت مؤسس برمیشمرد: «۱٫ تهیه پیشنویس اساسنامه با رعایت مواد (۱۲) و (۱۳) این آییننامه./ ۲٫ تهیه فهرست مشخصات داوطلبان عضویت/ ۳٫ دعوت از اعضاء جهت شرکت در مجمع عمومی به منظور تصویب اساسنامه و انجام انتخابات.» و در واقع هیئت مؤسس فقط مسئولیت و زحمت فراهمسازی مقدمات تأسیس انجمن را برعهده میگیرند و به خاطر این مسئولیت، در انجمن و خارج از انجمن از هیچ امتیازی برخوردار نیستند؛ مگر اینکه از لحاظ معنوی در تاریخ انجمن نام آنان بهعنوان مؤسس ثبت میشود. لازم است به این نکته توجه جدی داشته باشیم که از همان هنگام نهاییشدن تأسیس انجمن، یعنی در نخستین مجمع عمومی که تعداد اعضای حاضر به حد نصاب لازم برسد، اعضای هیئت مؤسس حقوقی برابر با دیگر اعضا دارند. از آن زمان و هنگامی که اکثریت اعضای حاضر، اساسنامۀ انجمن را تصویب و اعضای هیئت مدیره و بازرسان را انتخاب کنند، مسئولیت اصلی هیئت مؤسس یعنی تأسیس انجمن به انجام رسیده است.
طبق ماده ۸ آیین نامه مورد اشاره، انجمن صنفی سه رکن دارد که عبارتند از: «مجمع عمومی» که همه اعضای انجمن را در بر میگیرد؛ «هیئت مدیره» که اعضای آن با رأی مستقیم اعضای حاضر در مجمع عمومی برای مدتی معین انتخاب میشوند تا در آن مدت انجمن را اداره کنند؛ و «بازرسان» که آنها هم با رأی مستقیم اعضای حاضر در مجمع عمومی برای مدتی معین انتخاب میشوند تا مسئولیت بازرسیهای قانونی و رسیدگی به شکایات اعضا را در چارچوب اساسنامه برعهده داشته باشند. پس ملاحظه میشود که هیئت مؤسس نه از ارکان انجمن به شمار میآید و نه بعد از تأسیس، دیگر نامی از هیئت مؤسس برده خواهد شد.
بعضی نویسندگان از قبل در انجمن صنفی دیگری مانند انجمن صنفی داستاننویسان ثبتنام کرده و عضو شدهاند و الان این پرسش به ذهنشان میرسد که آیا میتوانند داوطلب عضویت در انجمن صنفی سراسری نویسندگان کودک و نوجوان هم بشوند و به تعبیر دیگر آیا یک نفر میتواند عضو دو انجمن صنفی باشد؟
عموزاده خلیلی: بله، تبصرۀ ذیل مادۀ ۲ «آییننامه چگونگی تشکیل، حدود وظایف و اختیارات و چگونگی عملکرد انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط» عضویت به اعتبار شغل و فعالیتهای مختلف در انجمنهای صنفی متفاوت را مجاز میداند. تنها محدودیتی که ظاهراً در این زمینه مطرح است، عضویت همزمان در هیئت مدیره یا انتخابشدن به عنوان بازرس در بیش از یک انجمن است که در ادامۀ همین تبصره در باره این افراد آمده است که «آنها نمیتوانند در بیش از یک انجمن صنفی بهعنوان عضو هیأت مدیره یا بازرس انتخاب شوند.»
