نشست “داستان کودک و نوجوان و نیازهای مخاطب امروز” ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴، به دبیری گیتی صفرزاده، با حضور دو مهمان برنامه، مهدی رجبی و شکوفه صمدی برگزار شد.
گیتی صفرزاده با اشاره به ضرورت شناخت نویسندگان داستان کودک و نوجوان از مخاطبان خود، این سؤال را طرح کرد که نیاز مخاطب امروز کودک و نوجوان چیست؟
مهدی رجبی اشاره کرد، وظیفه‌ی نویسنده ایجاد نیاز در مخاطب است. چنانچه امور معمول و بدیهی در داستان روایت شود، متنی پویا و جذاب در اختیار مخاطب قرار نخواهد گرفت؛ اما اگر مخاطب مصادیق نیازهای خود را در خطوط داستان ببیند، به این داستان اعتماد خواهد کرد و همراه او خواهد شد.
او ادامه داد، ادبیات تعلیمی و لحن و زاویه‌ی دید آن در شیوه‌ی طرح مفاهیم، مخاطب را دلزده می‌کند و کنار گذاشته می‌شود. حتی گاهی ممکن است مخاطب وانمود کند که چنین داستانی را باور کرده و همراه شده، اما در اصل ارتباطی با آن برقرار نمی‌کند.
او با اشاره به این نکته که نویسنده با تعامل با دوران‌های مختلف زندگی خود می‌تواند زبان و نیاز مخاطب روز را بشناسد و‌درک کند، ادامه داد، دست بالا گرفتن مخاطب، حس احترام ایجاد خواهد کرد و باید به مخاطب فضای تنفس در داستان و سپیدخوانی داد. چنانچه پرسش و پاسخ در داستان حاضر و عیان باشد، مخاطب با آن ارتباط برقرار نخواهد کرد.
او اشاره کرد، آثار موفق ادبیات جهان که به صورت ترجمه در ایران مخاطب بیشتری دارند، اعتماد مخاطب را به دست آورده‌اند.
این نویسنده‌ی موفق نوجوان، افزود، سؤال‌های مخاطب با مطالعه روی خود او پیدا می‌شوند و جواب‌ها هم توسط مخاطب پیدا خواهند شد. کار نویسنده سؤال ایجاد کردن در واقعیت محض است.
شکوفه صمدی با تأکید بر اینکه فاصله‌ی نویسنده و مخاطب مسئله‌ی اصلی است، گفت، در گروه سنی کودک، معلمان و تسهیلگران دغدغه‌ها را شناخته‌اند؛ اما نوجوانی یک فضای گمشده و ناشناخته است.
صفرزاده در تأیید سخنان صمدی گفت: نوجوان خود از خواسته و نیاز خود آگاهی دارد، اما خانواده و تسهیلگر از این فضا دور است و به همین دلیل فضای منعکس‌شده در داستان، گاهی دوره‌ی نوجوانی نویسنده است، نه مخاطب امروز.
صمدی در ادامه، با اشاره به این نکته که تجربه‌ی فضای جدید و مخصوص نوجوان و نزدیک شدن و ارتباط با نوجوان وظیفه‌ی نویسنده است، گفت: نوجوان به دنبال رابطه‌ی زنده و واقعی است و هر جا شنیده شود، خواهد شنید.
او ادامه داد، عرضه و معرفی کتاب باید متناسب با سلیقه و زبان او و به درستی انجام شود.
دبیر این نشست، با تأکید بر اهمیت شیوه‌ی بیان و چگونگی روایت، گفت شیوه‌ی ارتباط مهم است. در این صورت می‌توان فرهنگ را معرفی کرد. داشتن نگاه نوستالژیک به فرهنگ، رویکرد مناسبی نیست.
به دنبال این صحبت‌ها، رجبی اشاره کرد، نوجوان نیاز به قهرمان، گروه و شخصیت‌هایی دارد که قابل لمس هستند و ضعف‌های خودشان را دارند. تکرار و روتین خسته‌کننده است و باید فرصتی به وجود آورد تا مواجهه با خطر در بستری امن برای نوجوان هنگام خواندن داستان پیش بیاید. نگاه غلط تربیتی انسان‌ها را گلخانه‌ای بار می‌آورد و باید لذت والای مشاهده‌ی خطر را با هنر ادبیات به نوجوان داد.
آن‌ها با تجربه‌ی خطر در فضایی امن می‌توانند با آمادگی وارد فضای واقعی زندگی در جامعه شوند.
صمدی نیز با تأکید بر این نکته ادامه داد، حتی تجربه‌ی احساساتی مثل عشق هم می‌تواند ابتدا در فضای امن ادبیات شکل گیرد. فانتزی برخلاف تصور والدین که داستانی خیالی است، مفاهیمی واقعی برای رویارویی با چالش‌های زندگی ارائه می‌دهد. بهتر است همسو با نیازها و سلیقه‌ی نوجوان پیش رفت و اثر با کیفیت را در اختیار او قرار داد، چرا که او به هر طریق در این مسیر پیش خواهد رفت. او با اشاره به اینکه پراکندگی و گستردگی ژانرها در تألیف و ترجمه کم است، ادامه داد ژانرهایی مثل رمان تصویری یا رمان-شعر از جمله ژانرهای جدید و جذاب برای نوجوان هستند. ضرورت ترجمه از زبان‌های غیرانگلیسی نکته‌ی دیگری بود که صمدی در پایان بحث به آن اشاره کرد.
