نشست “شعر خردسال و کودک و نیاز به گشودن راههای تازه” ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴، به دبیری سعیده موسویزاده، با حضور دو مهمان برنامه، استاد مصطفی رحماندوست و
پیوند فرهادی در نمایشگاه بینالمللی کتاب برگزار شد.
سعیده موسوی زاده در شروع این نشست، نظرات متفاوتی را که دربارهی شعر کودک طرح میشود بیان کرد. او به برخی از نقدها اشاره کرد و گفت کتاب شعر کودک، کمتر به دست مخاطب اصلی خود میرسد و کتابهای بازاری بدون ارزش محتوایی و فرم، بیشتر در دسترس کودکان هستند.
شعر کودک از دنیای کودک امروز فاصله گرفته است. او اشاره کرد شعر خردسال و کودک هم در دوران کودکی خود به سر میبرد.
مصطفی رحماندوست، شاعر پیشکسوت خردسال، کودک و نوجوان، با تأیید این مشکلات، گفت، همچنان این معضلات وجود دارند، اما دلیل بر ایستایی شعر نیستند.
او تأکید کرد که چارچوب شعر کودک بسیار وسیع و جدید است و کار زیادی برای شکل گرفتن میطلبد و نیازمند سواد بالاست. سلیقه و فکر شخصی بدون تحقیق و سواد، جای تئوری مبتنی بر دانش را میگیرد و برای شکلگیری ساختاری درست، مشکل ایجاد میکند.
او ادامه داد، ادبیات مسئلهی پیچیدهای است، به ویژه هنر شعر و بعضی اشعار به لحاظ فنی و ردیف و وزن اشکال دارند. او با تأکید بر اینکه شاعر باید قواعد ابتدایی را آموخته و آزموده باشد تا به سبک جدید برسد، گفت، شاعر بعد از کار و استمرار به ابتکار در شعر خواهد رسید. رحماندوست اشاره کرد سفارشینویسی و همراه موجها و اتفاقات روز شدن، باعث افت کیفیت شعر خواهد شد.
موسوی زاده در ادامه به مسئلهی “آن” در شعر خردسال اشاره کرد و این پرسش را مطرح کرد که در شعر خردسال چطور به این “آن” میتوان رسید.
رحماندوست در پاسخ به موضوع “آن” در شعر، عنوان کرد دلیل موردپسند واقع شدن شعرهایی که ممکن است حتی به لحاظ ساختار چندان قوی نباشند، اما “آن” را دارند، قابل توصیف نیست. او ادامه داد تحت تأثیر قرار دادن کودک و خردسال مقولهای پیچیده است و در برخی آثار اتفاق میافتد. رحماندوست در ادامه بر اهمیت نقش سرویراستار در جهتدهی و ارتقای کیفیت شعر تأکید کرد.
پیوند فرهادی در ادامه به این موضوع اشاره کرد که فضای شعر کودک و خردسال فضایی مجزاست. او تأکید کرد در نشر و داوری و فهرست، این دو حوزه باید به شکل مستقل از هم دیده شوند. فرهادی با اشاره به اینکه شعر خردسال ساده است، اما رسیدن به این سادگی سخت است، گفت، تکرار در مضمون و فرم، آسیبیست که باید از آن فاصله گرفت. شاعران، مضمامین موردعلاقهی کودک امروز را نمیشناسند و ارتباط شاعر و مخاطب قطع شده است. او ادامه داد در شعر خردسال، والد، مربی و تسهیلگر واسطهی رسیدن شعر به خردسال هستند و ضروری است که با آگاهی اثر را انتخاب کنند و آن را بهدرستی اجرا نمایند. او اشاره کرد حضور شاعر در مراکزی که مخاطب خردسال او شنوندهی شعر باشد، بهتر از خلوتنشینی و سرودن شعر است، چراکه در این تعامل شاعر اجرا میکند و بازخورد میگیرد.
فرهادی با اشاره به اینکه موضوعاتی که ناشران روی آن کار میکنند، به تکرار افتاده، گفت، بعضی از این موضوعات دغدغهی بزرگسالان هستند، نه کودکان. او در تکمیل صحبتهای خود گفت میتوان به تهیهی بستههای تلفیقی شامل شعر و موسیقی و انیمیشن پرداخت که شاعر و نویسنده در تولید محتوای آن دخیل هستند.
در ادامهی این نشست، موسویزاده با اشاره به اینکه شاعر و نویسنده میتوانند محتوایی باکیفیت برای انتقال مفاهیم آموزشی تولید کنند، توضیح داد که برگزاری برنامههای کتابخوانی، نقد و معرفی به شکل مستمر امکان اجرای شعر به شاعر میدهد، اما در نبود این ارتباط، کتاب شعر به محض تولد، میمیرد.
مصطفی رحماندوست نیز تأکید کرد، شاعر باید شعری بگوید که به لحاظ جذابیت و کیفیت مخاطب و مربی و مدرسه را جذب خود کند. چه بسا کودک خود به دنبال شاعر محبوب خود برود و انتخاب با واسطه از این میان برداشته شود. او ادامه داد شعر باید جوششی باشد تا آن گمشده را پیدا کند. شاعر باید به فراخور سن خردسال و اقتضائات مخاطب خود احترام بگذارد و بر اساس آن شعر بگوید. او با اشاره به مطالعه روی ادبیات فولکلور که ریشهی سرایش هیچانهها بود، گفت، رمز موفقیت هیچانهها مطالعه و پیدا کردن متلها و آهنگین بودن آن بود که روی خردسال تأثیرگذار بود.
مصطفی رحماندوست در پایان به مربیان و شاعران توصیه کرد همقدم با مخاطب خردسال و کودک و به نفع او در مسیر رشد قدم بردارند و از مشکلات و خستگیها و مقاومتها ترسی نداشته باشند.