صلح، کودک و ادبیات در جهان آشوبناک
چهاردهمین نشست تخصصی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برگزار شد
چهاردهمین نشست تخصصی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با موضوع صلح، کودک و ادبیات در جهان آشوبناک، روز پنج‌شنبه ۲۶ مهر ماه در محل انجمن برگزار شد. در این نشست که خانم معصومه یزدانی اجرا و مدیریت آن را به‌عهده داشت، دکتر زهرا جورابچی در مورد صلح در ادبیات کودک ایران و فاصله‌ی آن با منشور صلح یونسکو صحبت کرد و دکتر مهتاب حاجی‌محمدی به موضوع معرفی گروه صلح و کودک در انجمن علمی مطالعات صلح ایران پرداخت.
دکتر زهرا جورابچی که بیش از بیست سال است در حوزه‌ی ادبیات کودک و صلح فعالیت می‌کند، در مورد موضوع این نشست گفت: «مفهوم صلح برای کودکان متفاوت از بزرگ‌سالان است. کودکان فکر می‌کنند هرکجا که جنگ نباشد، صلح است؛ اما در جهان بزرگ‌سالی می‌دانیم که صلح مفهوم بسیار گسترده‌تری دارد. مجموع تعاملاتی که ما در کره‌ی زمین با سایر پدیده‌ها داریم، همگی زیرمجموعه‌ی صلح هستند. مفهوم صلح باید برای کودکان جا بیفتد؛ اینکه چگونه با خودشان، با دیگران و با جهان به صلح برسند، وظیفه‌ایست که برعهده‌ی ماست و بهترین راه برای انتقال آن، ادبیات و بهترین وسیله، داستان است.»
او در مورد وضعیت صلح در ادبیات کودک ایران در دهه‌های مختلف گفت: «در دهه‌ی شصت، نویسندگان و شاعران ما بیشتر به موضوع مبارزه پرداخته‌اند. این در حالیست که در دهه‌ی هفتاد پرداختن به موضوع صلح در جنبه‌هایی مثل رفتار با حیوانات و محیط‌زیست گسترش یافت و در دهه‌ی هشتاد، این اتفاق پررنگ‌تر شد؛ به‌طوری‌که در نیمه‌ی دوم دهه‌ی هشتاد آثار درخشانی پدید آمد. در دهه‌ی نود نیز این روند رو به رشد بود، اما همچنان جای خالی موضوعاتی دیده می‌شد. موضوعاتی که منشور یونسکو روی آنها تأکید دارد؛ مثل توجه به تنوع فرهنگی که همچنان در آثار تألیفی ما جای خالی آن وجود دارد.»
معصومه یزدانی در مورد صلح در دهه‌ی شصت اضافه کرد: «معمولاً تا تبعات یک موضوع دیده نشود، اثری در مورد آن شکل نمی‌گیرد. در آن دوره هم همین‌طور بوده است. ما اساتیدی داریم که خودشان درگیر جنگ بوده‌اند و بعد از آن آثار درخشانی را در مورد صلح خلق کرده‌اند. کشور ما هشت سال درگیر جنگ بوده است و نمی‌توان انتظار داشت که در دل جنگ، در مورد صلح تولید اثر کند.»
جورابچی با اشاره به سایر موضوعاتی که در منشور یونسکو به آنها اشاره شده است، گفت: «در نظر گرفتن سیاره‌ی زمین، احترام به سالمندان، احترام به ادیان و مذاهب، توجه به کودکان کار، پرداختن به کودکان ناتوان ذهنی و جسمی، پایان دادن به تبعیض جنسیتی از دیگر موضوعاتی است که منشور یونسکو به آنها توجه داشته است.»
آقای مصطفی خرامان در مورد تنوع فرهنگی و توجه به ادیان و مذاهب گفت: «این تفاوت‌ها برای سیاستمداران اهمیت دارد، وگرنه در فرهنگ ما کودکان برایشان فرقی نمی‌کند که با یک کودک بلوچ بازی کنند یا با یک کودک افغان؛ فرقی نمی‌کند که شخص مقابلشان شیعه باشد یا سنی؛ برای همین است که در آثار کودک کمتر به آن توجه شده؛ البته در مورد گروه سنی نوجوان موضوع کمی متفاوت است.»
شهلا انتظاریان با اشاره به جای خالی بعضی آثار در ادبیات ما گفت: «موضوع فقط به نویسنده و مترجم برنمی‌گردد. باید خیلی از مسائل از بالا درست شود. اینکه نویسنده یا مترجم اثری را خلق کند، اما ناشری آن را نپذیرد یا از سایر بخش‌ها جلوی چاپ و توزیع آن گرفته شود، دیگر دست پدیدآورنده نیست.»
در ادامه‌ی نشست دکتر مهتاب حاجی‌محمدی با معرفی انجمن مطالعات صلح در ایران، گفت: «این انجمن در سال ۱۳۹۴ کار خود را شروع کرد و به مرور به گروه‌های آن افزوده شد و در حال حاضر با چهارده گروه به فعالیت می‌پردازد که یکی از این گروه‌ها، صلح و کودک نام دارد. انتشار کتاب و نشریه، برگزاری همایش و نشست‌های تخصصی از فعالیت‌های این انجمن است. از اهداف گروه صلح و کودک در این انجمن، آشنایی کودکان و نوجوانان با صلح و تمامی مفاهیم آن از جمله آرامش، نوع‌دوستی، تعامل با دیگران و جهان است.»
او با اشاره به محورهای مورد نظر گروه صلح و کودک، یعنی کودک و خانواده، کودک و مدرسه، کودک و جامعه، گفت: «اولین موضوع این است که ببینیم چطور می‌توانیم صلح را وارد نهاد خانواده و انواع مختلف آن کنیم. دومین موضوع بررسی کتاب‌های درسی است که معمولاً فقط به آموزش می‌پردازند و در بخش پرورش دچار ضعفند و سومین موضوع به مدیران، معلمان، سیاستمداران، رسانه‌ها و… برمی‌گردد؛ اینکه ببینیم آیا ما در این نقش‌ها صلح را به کودکان و نوجوانان ارائه داده‌ایم یا خیر. فقدان‌های موجود در این سه محور همان جایی است که انجمن ما دستش را به سمت نویسندگان، مترجمان و شاعران دراز می‌کند تا این خلأ را در آثارشان در نظر بگیرند.»
در انتهای نشست آقای نادر موسوی، مروج کتاب‌خوانی و بنیان‌گذار مدرسه‌ی خودگردان فرهنگ (ویژه‌ی کودکان اتباع)، متنی را درباره‌ی صلح و دوستی کودکان ایران و افغانستان قرائت کرد و به موضوع آموزش و تحصیل مهاجران افغانستان در مدارس ایران پرداخت.
لازم به ذکر است که دبیری کارگروه نشست‌های تخصصی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان را دکتر مرجان فولادوند به عهده دارند. این نشست‌ها با موضوعات مختلف که می‌تواند پیشنهاد اعضای انجمن باشد، برگزار می‌شود و حضور در آنها برای عموم آزاد و رایگان است.
