در آستانۀ روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نشست «همدلی و همزبانی» به میزبانی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در این نشست، جمعی از شاعران و نویسندگان ایران و افغانستان به بررسی ادبیات کودک و نوجوان دو کشور و چرایی و چگونگی تقویت اهداف مشترک این حوزه پرداختند
محمدکاظم کاظمی، شاعر افغانستانی ساکن ایران درباره‌ی وضعیت ادبیات کودک و نوجوان در کشور افغانستان گفت: شعر و داستان بیشتر در اختیار بزرگسالان بوده است و ادبیات کودک به ندرت و در آثار برخی از شاعران و نویسندگان دیده می‌شود. تا ۲۰ سال اخیر ما شاعر و نویسنده در زمینه کودک و نوجوان نداشتیم و حضور کتاب یا مجلات کودک بسیار کمرنگ بوده است. البته به ندرت در آن سال‌ها از ادبیات کودک و نوجوان ایران کتاب‌ها و مجلاتی با شمارگان اندک به افغانستان فرستاده می‌شد و تا حدودی با چهره‌های ادبیات کودک از قدیم آشنا هستیم.
دکتر هدیه شریفی، نویسنده و عضو انجمن نویسندگان کودک و نوجوان نیز در این نشست، اشعار، آواها، سرودها، لالایی‌ها و افسانه‌های موجود در ادبیات افغانستان را ادبیات شفاهی برشمرد که مکتوب نیست و نیازمند جمع‌آوری و ثبت در راستای غنای فرهنگی است.
وی افزود: ادبیات کودک و نوجوان افغانستان در پس پردۀ جنگ قرار گرفته در حالی که عناصر دراماتیک بسیاری در خود دارد و هر کودک افغانستانی خودش یک قصه است.
محمدسرور رجایی، دیگر نویسندۀ افغانستانی حاضر در این جلسه بود که از عدم وجود محتوای فرهنگی مناسب برای حدود ۴۰۰ هزار دانش‌آموز افغانی مقاطع تحصیلی مختلف در ایران خبر داد و گفت: «اگر ۱۰۰ نفر از کودکان افغان حاضر در ایران را جمع کنیم و از آنها بخواهیم نقاشی پرچم بکشند، حتماً ۹۵ درصد آنها پرچم ایران را خواهند کشید چرا که آنان حتی پنج دقیقه هم محتوای متناسب با فرهنگ خودشان در دسترس نداشته‌اند … وضعیت کودک و نوجوان افغانستان اصلاً خوب نیست چه برسد به ادبیات کودک و نوجوان.»
فریدون عموزاده خلیلی، رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، نشست مذکور را یکی از بهترین جلسات طی بیست‌و‌دو سال عمر این انجمن عنوان کرد و گفت: «چرایی اهمیت این جلسه این است که ادبیات می‌تواند به عنوان حامل صدای کودک و نوجوان عمل کند؛ مصیبتِ رفته بر کودکان افغانستان را منتقل کند و جهان تازه‌ای را در همین زمینه برای مخاطبان بگستراند.»
وی با اشاره به ارسال آثاری از بچه‌های افغان در زمینۀ محیط زیست برای جشنوارۀ سپیدار افزود: «از آنجا که کارکرد ادبیات، فراتر از مردان مسئول و سیاست است، نویسندگان کودک و نوجوان می‌توانند از زندگی بچه‌های افغانی به عنوان سوژه‌ای انسانی بهره گرفته و روزگاری را که بر این کودکان می‌گذرد به دیگران نشان دهند.»
دکتر ام‌فروه موسوی، از پژوهشگران اهل افغانستان نیز در این جلسه وضعیت کنونی هر جامعه‌ای از جمله ایران و افغانستان را حاصل کمیت و کیفیت کتاب‌هایی که بزرگسالانش در کودکی خوانده‌اند دانست و اضافه کرد: «از آنجا که فردیت کودکان افغان پذیرفته نشده، آثاری هم برای آنها خلق نشده و بررسی‌های انجام شده در این زمینه نظریه‌محور نیستند.»
وی عدم دغدغۀ خانواده‌های افغانستانی به تهیه کتاب مناسب برای فرزندان؛ نبود ویراستار و تصویرگر متخصص در این زمینه؛ عدم وجود تحقیق و پژوهش‌های لازم در این خصوص؛ عدم بومی‌سازی آثار موجود؛ عدم توجه به بحث نام‌آواها و همچنین نادیده‌گرفتن کودکان و نوجوانان پشتو زبان را از دیگر مشکلات موجود در زمینۀ ادبیات کودک و نوجوان افغان اعلام کرد.
دکتر فرزانه آقاپور، عضو هیأت علمی دانشگاه گیلان با اشاره به تحصیل دانشجویان افغان در رشته ادبیات کودک و نوجوان، به ضرورت حمایت و هدایت چنین افرادی در راستای غنای فرهنگ مشترک فارسی پرداخت و اظهار امیدواری کرد که معرفی فرهنگ و افزایش غنای فرهنگی؛ پایه‌گذاری بحث پژوهش در افغانستان در جهت شناخت آسیب‌ها و توجه به برجستگی توانمندی‌های این چنین به رشد و شکوفایی ادبیات کودک و نوجوان این کشور کمک کند.
سیدنادر موسوی، از دیگر فعالان در زمینۀ آموزش کودکان افغان حاضر در ایران نیز در این جلسه با ارائۀ گزارشی از پیشینۀ چگونگی انتشار آثار مکتوب ویژۀ این قشر در ایران، عدم سنخیت مطالب و محتوای در دسترس کودکان افغانستانی را از دلایل فعالیت‌های خود در این خصوص دانست و گفت: «کودکان افغانستانی حاضر در ایران بیش از آن که نیازمند کتاب و مجله باشند نیازمند آموزش الفبا بودند که این امکان از سال ۹۴ در مدارس ایران فراهم شد.»
سیدمرتضی شاه‌ترابی، دیگر نویسنده و فعال در زمینۀ ادبیات کودک و نوجوان افغان نیز با اشاره به تشکیل حلقۀ شهرزادان مهاجر در قم و راه‌اندازی جشنوارۀ شهرزاد برای این کودکان گفت: «اگر چه رخدادهای تاریخی و گسست‌های سیاسی روزگاری را رقم زده که باعث شده کمتر یکدیگر را بشناسیم، اما امروز به مرحله‌ای رسیده‌ایم که بتوانیم در گسترۀ ادبیات کودک و نوجوان صحبت کنیم.»
این نشست با اجرای سیدعلی کاشفی خوانساری، حضور سایر نویسندگان حوزه ادبیات کودک و نوجوان ایران و سایر اهالی قلم افغانستان چون سیدمحمود حسینی، محمدکاظم محقی، غلامحسن نوروزی و همراهی برخی نهادهای فرهنگی ایران، افغانستان و تاجیکستان برگزار شد.
گزارش: زهره مسکنی
