اقتباس از شاهنامه برای کودکان و نوجوانان، موانع، اقتضائات و راهکارها

0

“اقتباس از شاهنامه برای کودکان و نوجوانان، موانع، اقتضائات و راهکارها” اولین نشست گفت‌وگوی موضوع‌محور پنج‌شنبه، ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴، با حضور منوچهر اکبرلو برگزار شد.
منوچهر اکبرلو با طرح این پرسش که منبع اصلی داستان حماسی کیست، بحث خود را پیرامون مخاطب حماسه آغاز کرد. او خاطرنشان کرد، منبع اصلی حماسه و ادبیات کهن که شاهنامه نمونه‌ای از آن است، فرهنگ عامه و قوم است. بر همین اساس، مخاطب ادبیات کهن یک مخاطب عمومی است و اساساً برای مخاطب کودک و نوجوان خلق نشده است.
او ادامه داد؛ مخاطب کودک در ایران از دوران قاجار به عنوان مخاطب مستقل شناخته شده است که در قالب ادبیات تعلیمی به او پرداخته شده است.
شاهنامه اثری از قرن ۶ و ۷ است، در حالی‌که شناخت نیازها و مسائل روان‌شناختی کودک و ادبیات کودک پدیده‌ای امروزیست و به طور مثال نمایشنامه صد سال قدمت دارد.
برای تبدیل اثری که از عمق تاریخ و فرهنگ عامه و آیین‌ها آمده به اثری که برای کودک امروز قابل فهم باشد، ساده‌سازی کلمات، قابل فهم کردن داستان و تغییر ساختار یک ضرورت است.
اکبرلو با طرح چند مثال، اشاره کرد بخش زیادی از حماسه مربوط به بخش نیایش می‌شود که در کار کودک باید به اختصار از این بخش گذر کرد. همچنین دیباچه‌ها اصل داستان را آشکار می‌کند که در کار کودک این ساختار باید تغییر کند.
او افزود؛ فانتزی حماسه و وجود نیروهای غیرواقعی مثل غول، دیو، جن و موجودات عجیب‌الخلقه برای کودک جذاب است، اما حضوری بی‌مقدمه دارد. در کار کودک این حضور باید با مقدمه‌چینی و پس از تلاش قهرمان باشد.
کشمکش‌های فیزیکی و تصویرسازی‌های خشن اثر حماسی از دیگر نکاتی بود که اکبرلو به آن اشاره کرد و افزود که این تصاویر حتماً باید مناسب‌سازی و تلطیف شوند.
اکبرلو طرح کرد که پیام و مضمون تعلیمی حماسه در کار کودک نباید به صورت مستقیم بیان شود، زیرا مخاطب پذیرای آن نخواهد بود.
در شخصیت پردازی نیز ساختار اجتماعی و حاکمیت باید برای کودک قابل فهم باشد و به زاویه دید جامعه در آن پرداخت.
پایان‌های تراژیک باید به روش هنرمندانه‌ای که مناسب مخاطب کودک باشد وارد داستان شوند. نوع جهان‌بینی‌ها نیز در مواجهه با مسئله سرنوشت باید به‌روز شود. اکبرلو در پایان با خوانش متون حماسی افزود، در اقتباس ادبیات کهن و شاهنامه، مختصات مخاطب کودک امروز در شکل‌دهی به ساختار داستان امری ضروری است و به این ترتیب می‌توان این میراث ارزشمند را همچنان زنده نگه داشت.

به اشتراک بگذارید

یک دیدگاه بنویسید