بیانیهی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان
به مناسبت روز ملی ادبیات کودک و نوجوان
به نام پروردگار کودکی
خوشحالیم!
چون سرانجام پذیرفتیم ادبیات کودک و نوجوان، شایستهی توجهی فراگیر و ملی است و باور کردیم کودکان و نوجوانان میتوانند در جایگاه مخاطب به رسمیت شناخته شوند، از این جهت روز ملی ادبیات کودک و نوجوان تنها یک نامگذاری و صورتی بدون محتوا نیست، بلکه ارج نهادن به مسیری است که در یکصد سال گذشته پیموده شده است و چنانچه هویت فردی و اجتماعی کودکان و نوجوانان ایرانی را در جایگاه مخاطبی هوشمند، مؤثر و نیز عامل در ادبیات به رسمیت نمیشناختیم و همچنان آنها را اسیر مناسبات بزرگسالانه میکردیم، اکنون در پیش روی خود شاهد چنین کارنامهی پرباری نبودیم.
روز ملی ادبیات کودک و نوجوان ارج نهادن به تلاش پدیدآورندگانی است که نوشتن برای کودکان و نوجوانان را کاری بزرگ به شمار آوردند و از طعنه و تحقیر کسانی که پدرسالارانه ادبیات کودک و نوجوان را فاقد ارزش ادبی میدانستند، بیمی به دل راه ندادند، تا اکنون شاهد پیوستن گروه بزرگی از نخبگان و اندیشمندان به این قافله باشیم.
با مقایسهی دستاوردها در یک بازهی زمانی صد ساله، علاوه بر افزایش چشمگیر تولید کتاب و تنوع در عناوین و موضوعات موردعلاقهی مخاطبان، شاهد گسترش نهادهایی هستیم که با محور ادبیات کودک و نوجوان تأسیس شدهاند. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، شورای کتاب کودک، انجمن تصویرگران کتاب کودک و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان از جمله نهادهایی هستند که به این حضور اجتماعی عینیت بخشیدهاند.
همچنین فعالیتهایی از جمله شکلگیری حلقههای نقد و پژوهش، رونق جوایز ادبی، تأسیس نهادهای آموزشی، راهیابی ادبیات کودک و نوجوان و نیز فلسفه برای کودکان به نظام آموزش عالی، انتشار نشریات تخصصی و فعالیتهای دیگر بهویژه در دو دههی اخیر نقش مؤثری را در تثبیت جایگاه اجتماعی خانوادهی ادبیات کودک و نوجوان ایفا کردهاند.
اکنون نمیتوان نادیده گرفت که پدیدآورندگان کتاب کودک و نوجوان، بهعنوان اصلیترین کنشگران صنعت نشر، در مقایسه با گذشته جایگاه شایستهتری پیدا کردهاند. چنانچه در دو دههی اخیر به اعتبار موقعیت اجتماعی خود در شکلگیری برخی پوششهای صنفی اهل قلم از جمله بیمهی نویسندگان و قانون معافیت مالیاتی کالاهای فرهنگی تاثیرگذار شدند. هرچند تا بازیابی هویت حرفهای و صنفی راه درازی در پیش است. سرقت ادبی، تحمیل شرایط ناعادلانه در برخی قراردادها، بیتوجهی بعضی نهادها به اجرای قوانین حمایتی از جمله معافیت مالیاتی کالاهای فرهنگی، اعمال سلیقههای شخصی نهادهای نظارتی در ممیزی آثار، نبود مراجع حقوقی و تخصصی در رسیدگی به شکایات اهالی قلم از جمله مسائلی هستند که امید میرود با تغییر نگاه دستاندرکاران بخش فرهنگ، این مسائل به تدریج حل شوند. مهمتر از همه توجه به جایگاه مشورتی و کارشناسانهی پدیدآورندگان ادبیات کودک و نوجوان درسیاستگزاریهای این حوزه است که باید مورد توجه نهادهای رسمی قرار گیرد.
جای خوشحالی است که با کوششهای صورت گرفته اکنون مخاطبان ادبیات کودک ونوجوان، بیش از گذشته گرایش به مطالعهی ادبیات داستانی دارند، و به همین خاطر باید با توسعهی کتابخانههای اختصاصی و همچنین جدی گرفتن کتابخانههای مدارس، به این نیاز پاسخ داده شود، تا دایرهی مخاطبان ادبیات داستانی، به نسبت آمار جمعیتی آنها رشد و گسترش پیدا کند. از سوی دیگر با آنکه در شرایط کنونی تولید کتاب کودک و نوجوان تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله دارد و شمارگان کتاب تناسبی با آمار جامعهی مخاطبان ندارد، اما باور داریم با پرهیز از اعمال سلیقههای شخصی و جناحی و گشودن در کتابخانههای مدارس به روی تمامی آثار ادبیات کودک و نوجوان، تا حدود زیادی این مشکل حل خواهد شد.
آرزو میکنیم گرامیداشت روز ملی ادبیات کودک و نوجوان، به منزلهی گشوده شدن افقهای تازهای در فضای فرهنگی کشور عزیزمان باشد تا چنانکه شایستهی کودکان و نوجوانان ایران زمین است، ویترین کتابفروشیها و قفسهی کتابخانهها آراسته به «کتابهای خوب برای بچههای خوب» باشد.
انجمن نویسندگان کودک و نوجوان
۱۸ تیر ۱۳۹۲
