نشست تخصصی “تعریف و نقش ناداستان در ادبیات کودک و نوجوان امروز”، جمعه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
میهمانان این نشست، حمید اباذری و ندا حیدری و اجرای برنامه با دبیر کارشناس، جابر تواضعی بود.
نشست با طرح این پرسش که اساساً ناداستان به چه معناست آغاز شد.
و اینکه آیا به هر چیزی که داستان نیست می‌توان گونهٔ ناداستان اطلاق کرد؟
ندا حیدری با تاکید بر تجربه‌های کارگاهی خود در جستارنویسی گفت: در جستارنویسی، مشاهده از دید نویسنده صورت می‌گیرد و حسی و نظری است، به این معنا که نویسنده تحقیق و دریافت خود را بیان می‌کند.
حیدری با طرح مسئلهٔ کمبود منابع ناداستان مناسب نوجوان اشاره کرد در دورانی به سر می‌بریم که نوجوانان مجلات یا کتاب‌های ناداستان خاص خود را ندارند و به سختی می‌توان متنی مناسب آن‌ها یافت، در حالیکه واکنش این مخاطب به ناداستان و به طور خاص جستارنویسی، شگفت‌زدگی، همراهی، خرق عادت و لذت بردن از مواجهه با متنی است که خلاف خط داستانی پیش می‌رود.
او افزود ناداستان تعمیق روی یک موضوع است و این برای مخاطب نوجوان جذاب است.
تواضعی در ادامه‌ی بحث اشاره کرد که اول شخص بودن در جستارنویسی به معنای تعیین حد و مرز در فهم و نظرگاه است و کاری فروتنانه از جانب نویسنده است.
اباذری با اشاره به اینکه ناداستان نثری برای انتقال اطلاعات با همراهی لحن و زبان و پیرنگ و زاویه دید است، اشاره کرد که متن علمی، صرفاً اطلاعات است. او معتقد بود کتاب درسی هم به سبب مناسب‌سازی شدن با مخاطب، می‌تواند در دسته ناداستان قرار بگیرد.
او افزود در داستان، مفهوم از ذهن می‌آید و واقعیت مجازی تولید می‌شود، اما در ناداستان از واقعیت علمی مفهوم ساخته می‌شود یا نمی‌شود.
اباذری با تقسیم ناداستان به دو دسته‌ی سنتی و مدرن گفت: در بخش سنتی می‌توان دانشنامه و کتاب‌های مرجع را هم در دسته ناداستان قرار داد. اما در بخش مدرن داستان برای انتقال اطلاعات علمی به کمک می‌آید. او افزود تاریخ بیهقی هم نمونه‌ی خوبی از ناداستان است.
در بخش پایانی نشست تواضعی این پرسش را طرح کرد که آینده ناداستان و ارتباط نویسنده و ناشر در این حوزه چگونه خواهد بود.
حیدری با طرح سؤال به این پرسش پرداخت: آیا ناشرین ریسک کار روی حوزهٔ ناداستان را خواهند پذیرفت؟ او با اشاره به کویر مجلات و منابع ناداستان در حوزه نشر اشاره کرد که تا کنون به این موضوع به صورت پویا پرداخته نشده است.
سؤال بعدی حیدری این بود که آیا نویسنده حاضر به پذیرش ریسک و رفتن به عمق ناداستان و مکشوف کردن درون خواهد بود؟
چراکه این دعوتی برای مواجهه با احساسات نامطلوب است.
در پایان بحث مطرح شد که داشتن تعریف دقیق از ناداستان به ساختارمند شدن این گونه در نشر نیز کمک خواهد کرد.
اباذری افزود تلاش‌هایی در چند نشر برای تولید آثار در این گونه انجام شده است. با ترویج ناداستان می‌توان به مخاطب نوجوان این پیام را داد که نویسنده الزاماً داستان نمی‌نویسد و علاقه به نوشتن در گونه ناداستان هم می‌تواند بروز و جلوه کند.
نقش ناشرین و سرویراستاران در تولید آثار این حوزه مورد تأکید واقع شد و حوزه‌های بکری مثل حقوق کودک، اساطیر و دستاوردهای زنان از جمله موضوعاتی بود که به آن‌ها پیشنهاد شد.
