افسون امینی:
کتابهای درسی هنوز در مفهوم کودکی سدۀ هفدهم گیر کردهاند
افسون امینی، شاعر و نویسندۀ کودک و نوجوان، در نهمین نشست از سلسله جلسات تخصصی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با عنوان «آسیبشناسی جایگاه ادبیات در کتابهای درسی»، ضمن بررسی کلی کتابهای درسی مقاطع مختلف نظامهای آموزشی، هدف آموزش و پرورش از عنوان ادبیات در کتابهای درسی را مورد پرسش قرار داد و گفت: اگر هدف آموزش است، چرا در کتابهای درسی شعر و داستان داریم و با توجه به این موضوع که به هر حال بخشی از این هدف آموزشی است، چرا در تهیۀ مطالب کتابهای درسی، لذت از ادبیات و تأثیر هنر در آموزش نادیده گرفته میشود.
به گزارش روابط عمومی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، این مدرس ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، تغییر مفهوم کودکی را اولین اصلی دانست که در کتب درسی به آن توجه نشده و افزود: ما نمیتوانیم بدون توجه به مفهوم کودکی چیزی به اسم ادبیات کودک داشته باشیم و آنچه از ادبیات برای کتابهای درسی ایران انتخاب، استخراج و یا تولید میشود، ما را در سدۀ هفدهم میلادی متوقف و حدود ۳۰۰ سال از مفهوم کودکی و تغییری که از آن تاریخ در این مفهوم رخ داده، عقب نگه داشته است.
نایب رئیس انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، فصلبندی مطالب کتابهای درسی را بدون توجیه منطقی دانست و افزود: چرایی وجود برخی مطالب بیربط یا اشتباه در بخش ادبیات کتابهای درسی مشخص نیست و عدم توجه به اصل لذت در متون و صرف اخذ نمره و رضایت مدرسه و والدین باعث عدم ماندگاری آموزش در ذهن کودک میشود؛ چرا که اگر ما شعر یا داستانی از کتابهای درسی قدیم در ذهن داریم، ناشی از حس هنری آن آثار و لذت ادبیای است که از آنها داشتهایم.
امینی، عدم پرداختن به بحث تخیل در ادبیات درسی را از دیگر شاخصهای ناموجود در متون درسی بهویژه فارسی و ادبیات مقاطع مختلف تحصیلی دانست و گفت: اگر تخیل را از ادبیات بگیریم چیزی باقی نمیماند؛ حتی معدود داستانها و شعرهایی هم که از نویسندگان و شاعران مطرح امروز در کتابهای درسی آورده شدهاند، اگر هم انتخاب خوبی باشند، در جای هدفمند و درستی از کتاب قرار داده نشدهاند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه کتابهای آموزش و پرورش به جای القا به تلقین توجه دارند و کودک را ظرفی تهی میبینند که باید با انواع و اقسام دانستهها پر شود، اضافه کرد: اصل نسبیگرایی نیز در این کتابها مورد توجه قرار نگرفته و به شیوۀ آموزشی سدۀ هفدهم، نگاه مطلقگرایی خیر و شر و خوبی و بدی بدون توجه به اینکه بچهها یکدست نبوده و دنیایی از تفاوت در بین آنها هست، قرار گرفته است.
وی با پرداختن به این مهم که بلاغت ادبی، یعنی استفاده از استعاره، تشبیه، ابهام، ایهام و صناعات مختلف باعث شکلگیری ادبیات به معنای هنر و لذتبخشی آن میشود، از تهی بودن بلاغت، نبود مستندسازی و عدم بهرهگیری از تخصص هنرمندان در تهیۀ کتابهای درسی ابراز تأسف کرد و گفت: باید به مؤلفان کتب درسی جایزه داد که چطور میتوانند این همه بیذوقی را در یک جا جمع کنند و جای تعجب دارد که این افراد اگر چه ممکن است دارای ذوق و علاقه باشند، اما از تخصص نویسندگان و شاعران هنرمند برای این مهم بهره نمیگیرند.
سلسله نشستهای انجمن نویسندگان کودک و نوجوان با هدف بررسی ویژگیهای کودکان و نوجوانان امروز و ضرورت شناخت دقیقتر آنها در محل این انجمن برگزاری میشود و حضور در این جلسات گفتوگومحور برای تمام علاقهمندان آزاد است.
