این جایزه که نوبل کوچک هم خوانده می‌شود، جایزه‌ای است بین‌المللی که هر دو سال یک بار از طرف دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان International Board on Books for Young People (IBBY) به مؤلفان و تصویرگران در زمینه ادبیات کودک تعلق می‌گیرد. این جایزه به نام نویسنده ی دانمارکی معروف، هانس کریستین اندرسن است و برنده جایزه اش را از دست ملکه دانمارک دریافت می‌کند. IBBY علاوه بر این جایزه، هر ساله یک فهرست افتخار شامل آثار برجسته در تألیف، تصویر و ترجمه منتشر می‌کند.
دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان که مرکز آن در ژنو سوئیس است، نهادی فراگیر برای ترویج ادبیات کودکان و کتاب‌های مناسب برای کودکان و نوجوانان در سطح جهان است که در سال ۱۹۵۳به پیشنهاد یلا لپمن پایه‌گذار کتابخانه بین‌المللی مونیخ برای نسل جوان شکل گرفت. یکی از وظایف عمده‌ی این نهاد که در بیش از ۷۵ کشور جهان شعبه دارد، گزینش برترین نویسنده و تصویرگر جهان در هر دو سال در جایزه اندرسن است. این جایزه مالی نیست، اما اعتبار مدال آن در میان جوایز در حوزه‌ی ادبیات کودکان در سطح جهان بالاتر از همه است. اعلام برنده در نمایشگاه بولونیا( مارس یا آوریل) و اعطای جایزه در کنگره دوسالانه IBBY (اگوست) است.
شورای کتاب کودک ایران یکی از نخستین اعضای دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان است که در سال ۱۳۴۳ (حدود ده سال پس از تاسیسIBBY) به عضویت این نهاد درآمده و تاکنون پیوسته به کارش با آن ادامه داده است. نامزدهای این جایزه از سوی دفترهای ملی این نهاد به هیئت داوری مسابقه معرفی می‌شوند. نهادهای ملی دفتر بین المللی کتاب، از جمله شورای کتاب کودک، به این دفتر حق عضویت سالیانه (اکنون ۳۰۰۰ دلار است) می‌پردازند. علاوه براین، برای ثبت نام هر نامزد نیز مبلغی پرداخت می شود و اگر در هر دوره هم برای تصویر و هم برای تالیف نامزد معرفی کنند، مبلغ مذکور دوبرابر می شود. پرداخت حق ثبت برای فهرست افتخار هم الزامی است. نامزدهای معرفی شده باید از ویژگی های اعلام شده توسط این نهاد از جمله کیفیت بالای آثار، نگاه از زاویه دید کودک، گسترش دید و تخیل کودک، یک عمر فعالیت مستمر در حوزه کودک و نوجوان و … برخوردار باشند. نهادهای ملی پرونده ای لازم و کافی برای نامزد خود تهیه و به موقع به دفتر بین‌المللی ارسال می کنند، این پرونده شامل زندگینامه و رزومه ی کامل، فهرست کتابشناسی کل آثار، فهرست فعالیت های اجتماعی و ترویج کتابخوانی، خلاصه ی تعدادی از آثار ( حداکثر ده عنوان) انتخاب شده و دیگر موارد خواسته شده است که همه به زبان انگلیسی ترجمه و فرستاده می شود. آثار انتخاب شده از نویسنده نیز همراه با این رزومه فرستاده می‌شود.
انتخاب نویسندگان و تصویرگران برنده جایزه تا سال ۲۰۰۲ به عهده هیئتی از داوران بین المللی بود که همگی در زمینه ادبیات کودکان و نوجوانان (تالیف و تصویر) صاحب نظر بودند اما سال ۲۰۰۲ هیئت داوران به دو بخش مستقل تقسیم شد؛ داوری تالیف و داوری تصویر. دوباره در سال ۲۰۰۴ هیئت مدیره این نهاد تصمیم بر تلفیق هیئت داوری گرفت که از آن پس داوران هم متن را داوری می کنند و هم تصویر. انتخاب داوران (ده نفر) از بین اعضای معرفی شده از سوی نهادهای ملی انتخاب می‌شوند که از ایران نیز تاکنون چند داور داشته‌ایم.
داوران ایرانی:
- توران میرهادی در چهار دوره در سال های ۱۹۷۶ ، ۱۹۷۸ ، ۱۹۸۶ ، ۱۹۸۸
- ثریا قزل ایاغ یک دوره در سال ۱۹۹۲
- منصوره راعی دو دوره در سال های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۴
- زهره قایینی رئیس هیئت داوران در دو دوره، در سال های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۸
- پرناز نیری یک دوره در سال ۲۰۱۰
- سحر ترهنده دو دوره در سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴
- شهره یوسفی یک دوره در سال ۲۰۱۶
نامزدهای معرفی شده:
- محمود مشرف آزاد/ م. آزاد( تالیف) اولین نامزد معرفی شده از سوی کشور ما است.
- فرشید مثقالی ( تصویر) ۱۹۷۴؛ برنده ی جایزه ی جهانی اندرسن
- هوشنگ مرادی کرمانی( تالیف) ۱۹۹۲
- محمد رضا یوسفی ( تالیف) ۲۰۰۰
- نسرین خسروی ( تصویر) ۲۰۰۲
- محمد هادی محمدی ( تالیف) ۲۰۰۶
- احمد رضا احمدی ( تالیف) ۲۰۱۰؛ جزو ۵ فینالیست
- محمدعلی بنی اسدی ( تصویر) ۲۰۱۲ ؛ جزو ۵ فینالیست
- هوشنگ مرادی کرمانی ( تالیف)۲۰۱۴ ؛ جزو ۵ فینالیست
- پژمان رحیم‌زاده ( تصویر)؛ ۲۰۱۶ ؛ جزو ۵ فینالیست.
- فرهاد حسن‌زاده (تالیف) ۲۰۱۸ ؛ جزو ۵ فینالیست و برنده لوح سپاس
- فرهاد حسن‌زاده (تالیف) ۲۰۲۰
- فرشید شفیعی (تصویر) ۲۰۲۰
تهیه گزارش: شهلا انتظاریان
